Napoleon

[Louis Bouduin]

Omdat er nu eindelijk een versie is (op zone 4. Met dank aan Eddy) even dit artikeltje over het wel en wee van deze film hier herhalen. Over de beeldkwaliteit kan ik nog niets zeggen, vermits ik hem zelf pas besteld heb. Maar de film...

“Napoleon is a film against whitch all the others have to be measured, now and forever.” Dit zijn niet mijn woorden, maar die van criticus Charles Champlin. Een verstandig man, zoveel is zeker.
Maar je kan het ook makkelijk anders formuleren. Wie er aan twijfelt of film al dan niet kunst is, moet deze film maar eens op zijn gemak bekijken.
En je kan het nog anders stellen. Ook al ben je helemaal niet geïnteresseerd in film als kunst, dan nog moet je jezelf maar eens op dit gigantisch spektakel trakteren. Met eigen ogen zal je kunnen aanschouwen dat film al buitengewoon was in de kinderwieg.
Je kan ook alles gewoon vergeten en evenveel van de film genieten.
Al valt over de inhoud best te discuteren. Napoleon wordt hier immers geportretteerd als een door de voorzienigheid afgevaardigde superman die op zijn eentje de hele natie op een hoger niveau tracht te tillen.
Dit zal niet bij iedereen in de smaak vallen. Dat deed het vroeger immers ook al niet. De film kreeg lawine’s kritiek over zich heen toen hij voor het eerst (in de Parijse opera) het licht zag. Vooral de historici waren niet te spreken over dit portret van de arrogante en dictatoriale Corsicaan, die zich later tot keizer liet kronen.
Maar de manier waarop het leven van Napoleon hier verteld wordt (van zijn kindertijd tot aan zijn triomfantelijke intocht in Italië) is cinematografische Kunst op zijn allergrootst, op zijn allerbest, en bovendien op zijn allergewaagdst.
Om dat doel te bereiken gebruikte Abel Gance alle toen bestaande filmtechnieken en doorbrak en passent alle grenzen van wat cinematografisch mogelijk was, en mogelijk werd geacht . Zo filmde Gance bv met handcamera’s, gebruikte widescreen technieken (30 jaar voor cinerama), triple-screen op een te rechtvaardigen en ingenieuze manier, hij gaf werveling en vaart aan de actie door rapid cuts (Russische montage), liet camera’s aan paarden, aan trollies en aan alles wat bewoog vastbinden, opdat je als toeschouwer evenveel bij de actie betrokken zou raken als de acteurs.
Het resultaat is een duizelingwekkende aaneenrijging van cinematografische virtuositeit.
Dit evenwel maakt een mijlpaal nog geen meeslepend spektakel. Wat de film bijzonder maakt is de ongewone kracht en emotionele impact die ervan uitgaat.
Er is de opening, het beroemde sneeuwballengevecht. (Martin Scorsese verwijst er naar in het begin van zijn Gangs of New-York. Zijn Gangs of is weliswaar gewelddadiger, alsof Scorsese ons wil vertellen dat de film na een eeuw zijn onschuld definitief verloren heeft, maar Gance’ film bezit een vitaliteit en ritme dat Scorsese zelfs nergens maar kan benaderen.
Of bekijk bijvoorbeeld eens de scene waarin de componist Rouget de l’Isle het Franse volk in de club van de Gondeliers de Marseillaise aanleert. On-ver-ge-te-lijk! Een ander woord is er niet voor. Dit is cinema. Het vertellen met licht op zijn briljants. Grande Cinema dus.
En dan is er die arend. De jonge Bonaparte krijgt het met de andere jongens in zijn kostschool aan de stok omdat ze zijn arend hebben losgelaten. Hij geeft de hele troep er flink van langs, krijgt zelf behoorlijk klop, tot de arend weer voor zijn betraande ogen verschijnt. Om dan later (bij een fabuleuze triple-screen scene) met de vleugels wijd gespreid over alle 3 de schermen boven de Franse troepen te verschijnen, daarbij een scherm in het wit, een in het rood en een in het blauw, tot je er heel stil van wordt.
Of bekijk Napoleons ontsnapping uit Corsica, hoe de woeste storm op zee gemixt wordt met de woeste storm van de revolutie, of hoe de revolutionair Marat wordt vermoord in zijn bad, of de 18 minuten durende intocht van Napoleon in Italie. In triple screen met een close-up van Napoleon in het middelste scherm, dan weer als één groot panorama, terwijl snelle flashbacks uit het leven van de roemruchte Fransman zich voor onze ogen ontrollen tegen zo’n snelheid en vaart tot het je de adem beneemt en verbijstert achterlaat.

Oorspronkelijk was het de bedoeling dat Gance een serie van 6 films van ongeveer een uur tot 90 minuten zou maken over leven en welzijn van Bonaparte. Naar het schijnt heeft hij al zijn geld opgemaakt aan de eerste film. Dit is een versie van het verhaal. Dat de film bij lancering een gigantische flop was zal ook wel niet geholpen hebben.
En net zoals een eeuw later Sergio Leone met Once upon a time in America, werd ook Gance verplicht de schaar in zijn zes en een half uur durende meesterwerk te zetten. De Amerikanen kregen van MGM een eerste versie te zien die slechts 80 minuten duurde.
In 1934 filmde Abel Gance nog een paar nieuwe scenes, voegde er stereogeluid aan toe en re-releasde zijn film als Napoleon Bonaparte. Deze versie duurde 130 minuten. In 1952 schoot hij in een franse kolere en vernietigde een aantal belangrijke scenes. In 1971 stelde hij met het geld en de steun van Claude Lelouch een nieuwe versie samen. Deze duurde 275 minuten en flopte onder de titel: Napoleon en de Revolutie.
Pas in 1979, dankzij de grandioze restauratie van filmhistoricus Kevin Brownlow, samen met Robert A. Harris, en het enthousiasme en goud van Francis Coppola, kregen we vermoedelijk de tot nog toe meest getrouwe copy van het meesterwerk.
De inmiddels 89 jarige regisseur heeft deze nieuwe première nog bijgewoond (op ‘t Telluride filmfestival), maar de grote triomf kwam toch pas aan het begin van de jaren ’80. Daar, in de New-Yorkse Radio City Music Hall, werd de prent dan eindelijk bejubeld als een van de aller grootste en meeslependste creaties van het witte doek.

[Kaplan]

Pas in 1979, dankzij de grandioze restauratie van filmhistoricus Kevin Brownlow, samen met Robert A. Harris, en het enthousiasme en goud van Francis Coppola, kregen we vermoedelijk de tot nog toe meest getrouwe copy van het meesterwerk.
De inmiddels 89 jarige regisseur heeft deze nieuwe première nog bijgewoond (op ‘t Telluride filmfestival), maar de grote triomf kwam toch pas aan het begin van de jaren ’80. Daar, in de New-Yorkse Radio City Music Hall, werd de prent dan eindelijk bejubeld als een van de aller grootste en meeslependste creaties van het witte doek.

Eindelijk Louis.
Ziet er goed uit deze "Coppola versie", maar waarom hij nou eerst op regio 4 uitkomt en niet op regio 1? Ik zie dat ze gekozen hebben voor de poster van de radio city Music Hall vertoning uit 1981 voor het dvd front. Wat voor muziek zat er eigenlijk oorspronkelijk bij de film?

[Louis Bouduin]

Pas in 1979, dankzij de grandioze restauratie van filmhistoricus Kevin Brownlow, samen met Robert A. Harris, en het enthousiasme en goud van Francis Coppola, kregen we vermoedelijk de tot nog toe meest getrouwe copy van het meesterwerk.
De inmiddels 89 jarige regisseur heeft deze nieuwe première nog bijgewoond (op ‘t Telluride filmfestival), maar de grote triomf kwam toch pas aan het begin van de jaren ’80. Daar, in de New-Yorkse Radio City Music Hall, werd de prent dan eindelijk bejubeld als een van de aller grootste en meeslependste creaties van het witte doek.

Eindelijk Louis.
Ziet er goed uit deze "Coppola versie", maar waarom hij nou eerst op regio 4 uitkomt en niet op regio 1? Ik zie dat ze gekozen hebben voor de poster van de radio city Music Hall vertoning uit 1981 voor het dvd front. Wat voor muziek zat er eigenlijk oorspronkelijk bij de film?

Ja, waarom eerst op zone 4? Ik heb al eens gezocht, maar vind er maar weinig info over. Het is in elk geval dezelfde cover als ze gebruikt hebben voor de laserdisc.
Beide versies duren ook 226 minuten.
Nu, ik heb hem besteld. Van zodra hij binnen is, zal ik iets achterlaten over de beeld en geluidskwaliteit.
De originele muziek werd gecomponeerd door Honegger. Later werd die dan door muziek van Carl Davis vervangen (bij de premiere in Londen, denk ik). En tenslotte is er de muziek van Carmine Coppola, de vader van...
Ik heb de andere twee versies op video. En hoewel ze ook goed zijn, hou ik het meest van die van Coppola.

[hitch_fan]

Louis, mooi verhaal om deze film onder de aandacht te brengen. Gance was een filmmaker met zeer originele ideeen.
Hoe is de R4 DVD? Ik heb er niet al te beste dingen over gehoord. Persoonlijk zou ik toch liever de Brownlow restauratie uit 2000 zien verschijnen op DVD.

Een paar opmerkingen/aanvullingen.

gebruikte widescreen technieken (30 jaar voor cinerama)

Gance's Triptych is niet de voorloper van Cinerama zoals veel mensen denken. De enige overeenkomst tussen beiden is drie camera's bij het filmen en 3 projectoren bij het projecteren. Cinerama werd opgenomen met 3 camera's naast elkaar die bij projectie 1 panoramisch beeld te zien gaven. Triptych maakte gebruik van drie camera's die boven elkaar geplaatst waren. Dit leidde tot een wat ongelukkig beeld als Triptych werd gebruikt voor het projecteren van 1 panoramisch beeld. De horizons van de door de drie verschillende camera's geproduceerde beelden liep namelijk niet gelijk en pasten dus niet al te best bij elkaar. Overigens gebruikte Gance Triptych vooral op een manier die eigenlijk niets met widescreen te maken heeft: op het center scherm werd het hoofdverhaal verteld, terwijl op de beide zijpanelen illustrerende scenes werden vertoond - 3 verschillende beelden dus. De filmindustrie beschouwde Triptych overigens meer als een visueel gimmick dan als iets dat serieus te nemen viel en navolging verdiende. Volgens mij zijn er dan ook geen andere films gemaakt die gebruik maakten van de Triptych technieken.

Er is de opening, het beroemde sneeuwballengevecht. (Martin Scorsese verwijst er naar in het begin van zijn Gangs of New-York ...

In zijn commentaar op de DVD noemt Scorcese niet Napoleon maar wel Orson Welles' "Chimes At Midnight" en "Battleship Potemkin" van Eisenstein als inspiratiebronnen voor de openingscene in Gangs Of New York.

[Louis Bouduin]

Louis, mooi verhaal om deze film onder de aandacht te brengen. Gance was een filmmaker met zeer originele ideeen.
Hoe is de R4 DVD? Ik heb er niet al te beste dingen over gehoord. Persoonlijk zou ik toch liever de Brownlow restauratie uit 2000 zien verschijnen op DVD.

Een paar opmerkingen/aanvullingen.

gebruikte widescreen technieken (30 jaar voor cinerama)

Gance's Triptych is niet de voorloper van Cinerama zoals veel mensen denken. De enige overeenkomst tussen beiden is drie camera's bij het filmen en 3 projectoren bij het projecteren. Cinerama werd opgenomen met 3 camera's naast elkaar die bij projectie 1 panoramisch beeld te zien gaven. Triptych maakte gebruik van drie camera's die boven elkaar geplaatst waren. Dit leidde tot een wat ongelukkig beeld als Triptych werd gebruikt voor het projecteren van 1 panoramisch beeld. De horizons van de door de drie verschillende camera's geproduceerde beelden liep namelijk niet gelijk en pasten dus niet al te best bij elkaar. Overigens gebruikte Gance Triptych vooral op een manier die eigenlijk niets met widescreen te maken heeft: op het center scherm werd het hoofdverhaal verteld, terwijl op de beide zijpanelen illustrerende scenes werden vertoond - 3 verschillende beelden dus. De filmindustrie beschouwde Triptych overigens meer als een visueel gimmick dan als iets dat serieus te nemen viel en navolging verdiende. Volgens mij zijn er dan ook geen andere films gemaakt die gebruik maakten van de Triptych technieken.

Er is de opening, het beroemde sneeuwballengevecht. (Martin Scorsese verwijst er naar in het begin van zijn Gangs of New-York ...

In zijn commentaar op de DVD noemt Scorcese niet Napoleon maar wel Orson Welles' "Chimes At Midnight" en "Battleship Potemkin" van Eisenstein als inspiratiebronnen voor de openingscene in Gangs Of New York.

Om te beginnen: deze zone 4 dvd is vermoedelijk gebaseerd op de laserdisc versie, al vind ik dat het beeld iets stabieler en zuiverder is. Maar ik ben er zeer tevreden en gelukkig mee.

Gance gebruikt triptych (dat eigenlijk Polyvison noemt) soms om drie verhalen naast elkaar te vertellen, maar soms laat hij er ons ook maar een verhaal mee zien. De beelden versmelten tot een wijds panorama.
Dat de techniek niet hetzelfde is als bij cinerama, is juist. Dat die techniek niet perfect was, is ook juist, maar het idee om een groots en wijds panorama te creëren was er wel degelijk, en is dan ook de voorloper en inspiratiebron voor cinerama (widescreen).
Het is niet omdat een paar Amerikaanse filmhistorici het graag anders zouden willen, dat het ook anders is. En wat die filmwereld er ook over dacht, de manier waarop Gance het ons brengt is visueel overweldigend, briljant, overtuigend, en dus allesbehalve een gimmick.

Als Martin dit zegt zal het wel juist zijn en is mijn (voorbarige) interpretatie dus naast de kwestie.

[hitch_fan]

Het is niet omdat een paar Amerikaanse filmhistorici het graag anders zouden willen, dat het ook anders is.

Tja, het is niet omdat jij het anders wil dat het ook anders is .

Is Gance werkelijk de voorloper en inspiratiebron voor Cinerama en andere widescreen technieken?
Om bij de feiten te blijven, experimenten met grote formaat films en widescreen technieken vonden al plaats aan het eind van de 19e eeuw. De eerste commerciele lange film die gebruik maakte van widescreen technieken is Il Sacco Di Roma uit 1923 van Enrico Guazzoni en Giulio Sartorio. Een scene in deze film maakte gebruik van “Panoramico Alberini”, een 70mm formaat met een aspect ratio van 2.52:1.
Ook in Hollywood werd voor Gance’s Napoleon al druk geexperimenteerd met widescreen technieken. De Essanay studios ontwikkelden bv in 1923 een 63mm filmformaat dat ze Natural Vision noemden en Paramount ontwikkelde midden jaren '20 Magnascope. Magnascope maakte gebruik van normale 35mm film maar de in Magnascope geproduceerde films (oa North Of ’36 en The Thundering Herd uit 1925; en Old Ironsides uit 1926) werden geprojecteerd in 1.85:1 tot 2:1, al naar gelang de faciliteiten van de paar bioscopen waar deze films in widescreen werden vertoond. Magnascope was populair bij het publiek en leidde er toe dat de andere studios eigen groot formaat/widescreen technieken ontwikkelden. Dit waren 70mm formaten omdat 35mm filmstock te grainy was om niet-anamorf op een groot formaat te projecteren. Eind jaren ‘20, begin jaren ’30 had dan ook bijna elke studio zijn eigen 70mm widescreen formaat. Zo ontwikkelde Fox “Grandeur” (releases oa The Big Trail, Happy Days, Song O’ My Heart); Warner Brothers had “Vitascope” (oa A Soldier’s Plaything, The Lash, Kismet); MGM had “Realife” (oa Billy The Kid, The Great Meadow); RKO gebruikte Essanay’s “Natural Vision”; Paramount had “Magnifilm”. De grote verscheidenheid van op dat moment bij projectie incompatibele 70mm formaten betekende ook de tijdelijke dood van de widescreen film. De eigenaren van de bioscopen weigerden namelijk te investeren in de benodigde apparatuur - het publiek kwam toch wel. Pas door de concurrentie van de tv begin jaren 50, kwamen de bioscoopeigenaren onder druk te staan om veranderingen toe te passen en werden verscheidene van de oude 70mm formaten nieuw leven in geblazen (Fox’s Cinemascope 55 maakte bv gebruik van aangepaste Grandeur camera’s).

Gance is met zijn Tritych/Polyvision wel uniek en verschillend van bovenstaande 70mm formaten door gebruik te maken van 3 camera’s bij opname en 3 schermen voor projectie. Hij lijkt met deze techniek vooral geinspireerd te zijn door de schilderkunst waar triptieken (oftewel drieluiken) al sinds de middeleeuwen werden gebruikt voor het afbeelden van vooral religieuze voorstellingen. Hij noemde het dan ook niet voor niets in eerste instantie Triptych (de term Polyvision werd er na de premiere van Napoleon door de criticus Emile Vuillermoz aan gegeven – Gance nam dat over).
Maar is Triptych dan de voorloper van Cinerama? Napoleon werd in Februari 1929 door MGM in de Verenigde Staten uitgebracht. De film was zwaar verknipt maar de scenes in Triptych waren intact. De 3 Triptych frames werden echter geprojecteerd als 1 frame op 1 scherm. Dit leverde een relatief klein beeld op en deed het overweldigende gevoel van de panoramische scenes totaal teniet (hetzelfde idee krijg je wanneer je een niet-anamorfe 2.35:1 DVD kijkt op je breedbeeld tv zonder in te zoomen). Het publiek was hiervan niet onder de indruk en Napoleon werd snel uit de bioscopen gehaald. Het is natuurlijk mogelijk dat Fred Waller, de bedenker van Cinerama, Napoleon in zijn beperkte eerste run heeft gezien. Het lijkt me echter sterk. De roots van Cinerama lijken mij anders en liggen in Waller’s multi-camera en multi-projectie experimenten in de jaren 30 (11 16mm camera’s!) en vooral zijn werk voor het Amerikaanse leger in de jaren ’40. Waller ontwikkelde namelijk een simulator voor boordschutters van bommenwerpers. Deze maakte gebruik van 5 35mm camera’s en 5 projectoren die het beeld in een soort halve koepel projecteerden wat de illusie van werkelijkheid gaf – de leerling boordschutter was van voren, van de zijkanten en van boven (!) omringd door beelden. Deze simulator werd door Waller doorontwikkeld voor commerciele doeleinden wat uiteindelijk in 1952 resulteerde in Cinerama. Cinerama maakte gebruik van slechts 3 camera’s en drie projectors die de beelden op 1 gigantisch gerond scherm projecteerden. Weliswaar geen projectie naar boven zoals bij de simulator maar de illusie van midden in de actie zijn was er nog steeds voor het publiek.

[Louis Bouduin]

[quote="hitch_fan"]

Het is niet omdat een paar Amerikaanse filmhistorici het graag anders zouden willen, dat het ook anders is
Tja, het is niet omdat jij het anders wil dat het ook anders is .

Is Gance werkelijk de voorloper en inspiratiebron voor Cinerama en andere widescreen technieken?.

Voor mij hoeft het ook niet anders te zijn. :wink: Ik vind dit alles sowieso mooi uitgelegd. Maar mijn reactie kwam er pas nadat jij van Gance de voorloper van cinerama had gemaakt, om vervolgens te gaan beweren dat dit niet klopte.
Wat ik schreef is dat hij om zijn doel te bereiken alle toen bestaande film technieken gebruikte en en passent alle grenzen van wat toen mogelijk was en geacht werd doorbrak.
Letterlijk staat er dan ook:
Zo filmde Gance bv met handcamera’s, gebruikte widescreen technieken (30 jaar voor cinerama), triple-screen op een te rechtvaardigen en ingenieuze manier, hij gaf werveling en vaart aan de actie door rapid cuts (Russische montage), liet camera’s aan paarden, aan trollies en aan alles wat bewoog vastbinden, opdat je als toeschouwer evenveel bij de actie betrokken zou raken als de acteurs.

Dus niet dat hij de voorloper, uitvinder, of wat dan ook is geweest. Hij liet ook een camera vastbinden aan een sneeuwbal, nu ben ik wel zeker dat de een of ander ook dit wel ooit geprobeerd zal hebben.
Wat de film uniek maakt is dat hij al die technieken integreerde, zodat je inderdaad een duizelingwekkende aaneenrijging van cinematografische virtuositeit krijgt.
Naast dit alles, of bij dit alles, of bovenop dit alles, is het de kracht en de emotionele impact die van de film uitgaat, die maakt dat Napoleon en een mijlpaal is, en een klassieker, en een kunstwerk.

[hitch_fan]

Voor mij hoeft het ook niet anders te zijn. :wink: Ik vind dit alles sowieso mooi uitgelegd. Maar mijn reactie kwam er pas nadat jij van Gance de voorloper van cinerama had gemaakt, om vervolgens te gaan beweren dat dit niet klopte.

Niet helemaal . Mijn 1e reactie was meer bedoeld als aanvulling op je eerste, liefdevolle ode aan Napoleon. Mijn 2e reactie was een tegenwerping van deze opmerking van je:

Dat de techniek niet hetzelfde is als bij cinerama, is juist. Dat die techniek niet perfect was, is ook juist, maar het idee om een groots en wijds panorama te creëren was er wel degelijk, en is dan ook de voorloper en inspiratiebron voor cinerama (widescreen).

Maar wat maakt het uit. Stukje filmgeschiedenis is nooit weg en de historie van widescreen fascineert me. Pas een boek over gekocht dus vandaar .

Hij liet ook een camera vastbinden aan een sneeuwbal

Dit lijkt me eerlijk gezegd, een beetje onzinnig. De 35mm cameras in de stille periode waren lichter van gewicht dan de vroege geluidscameras, maar ze wogen toch nog zo'n 2 kg schat ik. Wat heeft het voor zin 2kg aan een sneeuwbal vast te binden?

Terzijde: vele van de technieken (handcamera, bevestigen aan alles en nog wat) die hij gebruikte kon hij toepassen doordat de 35mm cameras relatief licht van gewicht waren. In het geluidstijdperk waren de 35mm cameras (om niet te spreken van de grote 70mm cameras) een stuk immobieler doordat er een gigantische, zware geluidsdempende kast om de camera werd geplaatst om het geluid van de cameras te dempen. Veel van de technieken die Gance gebruikte konden dus in het geluidstijdperk pas veel later toegepast worden, nadat de techniek verbeterd was.

Naast dit alles, of bij dit alles, of bovenop dit alles, is het de kracht en de emotionele impact die van de film uitgaat, die maakt dat Napoleon en een mijlpaal is, en een klassieker, en een kunstwerk.

Dat zal ik niet betwisten of ontkennen. De film is een cinematografisch een virtuoos hoogtepunt. Ik zit te twijfelen of ik de R4 zal aanschaffen of wachten op iets beters. Ik hoop dat de Brownlow versie uit 2000 van 5 1/2 uur nog op DVD zal verschijnen. Ik heb die lange versie nog nooit gezien maar het moet de beste, meest aan Gance's origineel verwante versie zijn. Zou mooi zijn als Criterion die zou oppikken maar dat zal er wel niet in zitten.

[Louis Bouduin]

Dit lijkt me eerlijk gezegd, een beetje onzinnig. De 35mm cameras in de stille periode waren lichter van gewicht dan de vroege geluidscameras, maar ze wogen toch nog zo'n 2 kg schat ik. Wat heeft het voor zin 2kg aan een sneeuwbal vast te binden?.

Ik had dit beter moeten uitleggen. Sorry. Maar in mijn haast (veel werk) heb ik me er een beetje te makkelijk vanaf gemaakt.
De camera werd namelijk aan een voetbal vastgebonden om de worp van een sneeuwbal te simuleren. Ook het traject van een kanonskogel werd door dezelfde voetbal gesimuleerd. Verder werd de camera ook nog eens bevestigd aan galloperende paarden en een guillotinemes.

Dat zal ik niet betwisten of ontkennen. De film is een cinematografisch een virtuoos hoogtepunt. Ik zit te twijfelen of ik de R4 zal aanschaffen of wachten op iets beters. Ik hoop dat de Brownlow versie uit 2000 van 5 1/2 uur nog op DVD zal verschijnen. Ik heb die lange versie nog nooit gezien maar het moet de beste, meest aan Gance's origineel verwante versie zijn. Zou mooi zijn als Criterion die zou oppikken maar dat zal er wel niet in zitten.

Ik ben allang blij iets over deze film kwijt te kunnen. Deze versie wou ik graag hebben omdat ze met de muziek van Carmine Coppola is. Mocht er een langere uitkomen, dan kan die er ook nog wel bij.