Das Boot (The Original Uncut Version)

1941: de Tweede Wereldoorlog woedt in alle omvang. In het door Duitsland bezette Frankrijk komt een jeugdige onderzeebootbemanning bijeen voor een laatste nacht van dronken uitbundigheid alvorens uit te varen. Op deze missie maakt ook luitenant Werner (Herbert Grönemeyer) deel uit van de bemanning. Hij is een ambitieuze, maar nog zeer groene oorlogscorrespondent die hoopt op deze reis het wezen van de oorlog op te doorgronden. Werner heeft er nog geen idee van dat hij geconfronteerd zal worden met de absolute uitersten van het menselijke bestaan: bloedstollende spanning en geestdodende verveling. Werner leert zijn maten één voor één kennen. Gezagvoerder is de Kapitein (Jürgen Prochnow), die ondanks zijn dertig jaar de ‘oude’ man aan boord is. In zijn gezicht hebben eerdere U-bootmissies een wijze somberheid gekerfd. De Kapitein moet zijn mannen aanvoeren en inspireren, zelfs als hij onmogelijke orders moet geven. Verder is er de eerste machinist (Klaus Wennemann), die met zijn 27 jaar de enorme verantwoordelijkheid torst om de boot en daarmee de bemanning intact te houden. Dan is er Johan (Erwin Leder), de zwijgzame mecanicien die bij zijn vrienden beter bekend is als ‘De Geest’ en dag en nacht waakt over het heil van de motor van de U-boot. In het begin zijn Werner’s dagen met zijn nieuwe makkers gevuld met het doelloos rondvaren en het doden van de tijd als ze niet op wacht staan. Naarmate de tijd verstrijkt gaan de mannen zich steeds meer opgesloten voelen en slaat de claustrofobie toe. De smalle U-boot is zo afgeladen vol dat zelfs een minimum aan privacy ver te zoeken is. Hun zenuwen staan voortdurend op springen. Dan gebeurt er eindelijk iets: een torpedojager in zicht. De Kapitein slaat alarm en de U-96 duikt. Dieptebommen exploderen, de mannen persen zich door de nauwe gangen en stoten zich tegen de stalen wanden wanneer de boot keldert met een bom in zijn kielzog. Het is de eerste echte kennismaking met de oorlog. Daarna wordt hun uithoudingsvermogen getest als een drie weken durende storm hen dwingt onder water te blijven. Wanneer ze eindelijk weer bovenkomen, begint de slag opnieuw. De aanval op een vrachtkonvooi vergt het uiterste van de bemanning en de U-96. Ze worden gedwongen tot een onvoorstelbare diepte van 800 voet te gaan, waarbij de klinknagels uit de romp springen. Ook de Kapitein begeeft het bijna als hij gedwongen wordt een deel van zijn bemanning aan hun lot over te laten. En dan, wanneer de U-boot bemanning meent zich op te kunnen maken voor een zeer welkome kerstvakantie, komen er nieuwe bevelen door. Ze moeten de blokkade van Britse torpedojagers bij Gibraltar doorbreken, een waanzinnige order die een aanslag is op het moreel en meer dan het uiterste van hen zal vergen.

In 1981 verscheen een bijzondere miniserie op de Duitse televisie, Das Boot, geregisseerd door Wolgang Petersen (Outbreak, Air Force One, In the Line of Fire, Troy). De serie vertelde het spannende verhaal van een Duitse U-boot bemanning en werd in 6 delen van 50 minuten elk uitgezonden. Vandaag de dag wordt deze miniserie de ‘original uncut version’ genoemd, met een speelduur van 6 uur. Niet helemaal correct, de speeltijd is met 282 minuten krap aan vijf uur. De beeldvorming van 6 uur komt voort uit het feit dat het 6 afleveringen van bijna één uur betreft. Met een feitelijk duur van 50 minuten per aflevering en het weglaten van de begin- en eindtitels bij elke aflevering kom je dus ongeveer uit op een speeltijd van 282 minuten.
Tegelijkertijd maakte regisseur Petersen een bioscoopversie van 145 minuten, die in 1982 in Amerika in première ging. Deze versie werd bekroond met zes Oscar nominaties en was internationaal een groot succes. Voor deze versie is de van origine Duitstalige film nagesynchroniseerd in het Engels, waarbij de meeste Duitse acteurs zelf de Engelse stem hebben ingesproken. Das Boot gaf de aanzet tot een nieuw verwachtingspatroon bij het publiek: onverbiddelijke, continue spanning en een grote authenticiteit. Das Boot is tot op dit moment nog de meest succesvolle buitenlandse film ooit uitgebracht in de Verenigde Staten.
In 1997 maakte Petersen een nieuwe Director’s Cut van de bioscoopfilm, met een speeltijd van 210 minuten. Het is deze versie die door Columbia al eerder is uitgegeven, waaronder als Superbit DVD.
In 2003 heeft Petersen de originele miniserie onder handen genomen. Je zou deze versie als de ultieme versie kunnen beschouwen. Vergeleken met de bioscoopversie is vooral de karakteruitwerking veel verder gegaan en worden de momenten van verveling en wachten meer benadrukt, waardoor het tempo van de film nog iets lager overkomt. Dit versterkt wel de authentieke sfeer van de film. Een sfeer waarin aspecten als spanning, verveling, kameraadschap, intense angst, trots en de bijna onafwendbare dood een grote rol spelen. In Das Boot speelt niet alleen het basale gevecht met de vijand een rol, maar staat vooral de enorme psychologische druk op de bemanning centraal.
In 1981 was Das Boot de grootste en duurste Duitse film ooit, met toentertijd een budget van zijn 15 miljoen euro. Een ploeg van 250 man heeft ruim twee jaar aan de film gewerkt. Er is ongeveer 300.000 kilometer film geschoten. De film is gebaseerd op de obsederende memoires van oorlogcorrespondent Lothar-Günther Buchheim. Petersen wilde het realiteitsgehalte van de film zo groot mogelijk hebben. De acteurs kwamen gedurende het filmen haast niet buiten, om zo de bleke huidtint van langdurige verblijf op de onderzeeboot te krijgen. Om het gevoel van claustrofobie te versterken werd een set gebouwd die niet breder was dan een smalle metalen koker. De onderzeeboten die zijn nagebouwd zijn trouwens ook gebruikt in de film Raiders of the Lost Ark, dat in hetzelfde jaar is gemaakt.

Columbia heeft de miniserie van Das Boot nu uitgebracht op een dubbel DVD set, verpakt in een luxe cassette. Petersen heeft samen met zijn cameraman Jost Vacano de restauratie van het negatief en de omzetting daarvan naar eigentijdse kleurenfilm angstvallig bewaakt. Het geluid is volledig geremixt naar een 5.1 surroundtrack, waar nieuwe geluidseffecten aan toegevoegd zijn. De luxe cassette bevat naast de twee DVD’s nog een boekje met toelichting, een ‘note from the director’ en een vijftal zwart/wit fotokaarten.

Beeldkwaliteit

Het originele filmbeeld staat in 1.85:1 anamorf beeldformaat op de DVD. De restauratie van het beeldmateriaal laat zich zien in goed ogend beeld. Het opgeknapte beeld heeft mooie natuurlijke kleuren met een voldoende scherp en detailrijk beeld. Af en toe zijn nog wel wat spetters of andere ongerechtigheden in het beeld te zien. In enkele scènes is gedurende enige tijd een soort blauwe verticale streep in het beeld zichtbaar. Filmgrain is bij sommige scènes nog wel duidelijk aanwezig, met name erg opvallend bij de luchtpartijen. In die scènes heeft het beeld een korrelig uiterlijk. Contrast en zwartniveau zijn prima. In de vele donkere beelden is alles nog goed te volgen. Een lichte vorm van edge enhancement is zichtbaar. Af en toe zijn ook wat compressiefoutjes te zien, waarschijnlijk veroorzaakt door een iets te hoge compressie van het beeld.
De film is verdeeld over twee DVD’s. De eerste 104 minuten staan op de eerste DVD. Dit is een DVD-5 (enkellaags), dus geen laagwisseling. De rest van de film, 178 minuten, staat op de tweede DVD, wat een DVD-9 (dubbellaags) is. De totale film is opgedeeld in 36 chapterstops. De optionele ondertiteling (wit) is duidelijk leesbaar en staat netjes onder in het beeld geplaatst.

Geluidskwaliteit

De originele Duitstalige soundtrack is opgewaardeerd naar een Dolby Digital 5.1 (bitrate 448 kb/s) soundtrack. Ook de originele Duitstalige stereotrack is toegevoegd in de vorm van een Dolby Digital 2.0 (bitrate 192 kb/s) track. Ook de Engelse nasynchronisatie is in deze beide smaken opgenomen. De 5.1 soundtrack klinkt prima, waarbij het vooral de overbekende muziek van Klaus Doldinger is die gebruik maakt van surround kanalen. De muziek heeft een goede stereospreiding over de frontspeakers. De nadruk van de soundtrack ligt op de voorste kanalen. De soundtrack heeft verder een sterk monokarakter als het om de filmgeluiden gaat. Dialogen en de meeste filmgeluiden blijven namelijk beperkt tot de centerspeaker, enkele effecten uitgezonderd. In het algemeen klinkt de soundtrack wat ‘dun’ door de beperkingen in het frequentiebereik. In de soundtrack is wel verrassend veel laag gestopt (het brommen van de motor, de dieptebommen), waarbij het LFE kanaal goed dienst doet. De dialogen zijn in het algemeen goed te volgen.

Extra's

De breedbeeld menuschermen zijn geanimeerd met achtergrondgeluid.

Behind the Scenes of the Original Director’s Cut (6 min)
Een korte, promotionele making of met interviewfragmenten met onder andere Wolfgang Petersen en Jürgen Prochnow en beelden tijdens de opnames. Amerikaans filmpje bedoeld als promotie voor de Director’s Cut film. Engels gesproken, Nederlands ondertiteld. Beeld 1.33:1 formaat.

Trailers
Met de bioscooptrailers van Das Boot – The Director’s Cut, In the Line of Fire, Black Hawk Down en The Bridge On The River Kwai.

De dubbel DVD set is verpakt in een luxe box, met daarbij een acht pagina’s tellend boekje met Nederlandstalige achtergrondinformatie bij de film, een inlay met een toelichting van de regisseur en een vijftal zwart/wit fotokaarten.

Das Boot van regisseur Wolfgang Petersen is één van de hoogtepunten van de Duitse cinema. Oorspronkelijk bedoeld als een televisieserie, kreeg de film in 1982 een groot succes als bioscoopfilm. De miniserie is in zes afleveringen in 1981 op Duitse televisie uitgezonden. Deze bijna vijf uur durende versie is nu op een 2 DVD set verschenen onder de titel Das Boot – The Original Uncut Version. De film vertelt het verhaal van een Duitse U boot bemanning, waarbij je hun momenten van spanning, verveling, angst en overwinning intens meebeleeft. De film benadrukt voor de psychologische strijd die de manschappen in de nauwe onderzeeboot moesten voeren.
Columbia heeft deze prachtige miniserie volledig gerestaureerd. Beeldkwaliteit is goed te noemen, al heeft het beeld wel zo zijn tekortkomingen. Zowel de originele Duitse taal als de Engelse nasynchronisatie zijn beschikbaar in een DD5.1 remix en in de originele stereomix. De film is vanwege de lengte verdeeld over twee DVD’s. Toegevoegd is een korte making of promotie film van de Director’s Cut versie en enkele trailers. Het geheel is verpakt in een luxe boxset met een boekje en een vijftal zwart/wit fotokaarten. Een must have voor de DVD collectie!

Deze uitgave is beschikbaar gesteld door Columbia Tristar Home Video.

Lees meer

• Vorige: Zucchero: ZU & Co. - Live at the Royal Albert Hall (DVD)
• Volgende: THX 1138 (DC) (DVD)