Neujahrskonzert - New Year's Concert 2005

Dirigent Lorin Maazel dirigeerde op nieuwjaarsdag 2005 het Nieuwjaarsconcert vanuit Wenen. Traditiegetrouw opent een bekende dirigent samen met de Wiener Philharmoniker daarmee het nieuwe jaar. En traditiegetrouw wordt dit concert in een Eurovisie televisie-uitzending in meerdere Europese landen rechtstreeks uitgezonden. In Nederland betekent dit uitzending door de NOS, waarbij het commentaar al enkele jaren wordt verzorgd door Joop van Zijl. Elk jaar kijken en luisteren gemiddeld 1 miljoen Nederlanders, als traditionele invulling van de nieuwjaarsdag, naar het Nieuwjaarsconcert op televisie. Traditie staat hoog in het vaandel in het Oostenrijkse Wenen. Dit betekent dat al decennia lang maar weinig is veranderd aan dit concert. En dus staan de overbekende walsen, polka’s en marsen van de gebroeders Johann Jr. en Josef Strauss op het programma. De gespeelde stukken zijn door Lorin Maazel hoogst persoonlijk uitgekozen en bevatten ook wat onbekende, niet eerder gespeelde, werken van de beide Strauss broers. Daarnaast is ook muziek van Joseph Hellmesberger en Franz von Suppé gespeeld.
Het is ook traditie dat het concert wordt besloten met twee toegiften, de bekende wals An Der Schönen Blauen Donau van Johann Strauss Jr. en de minstens zo bekende Radetzky Mars van vader Johann Strauss Sr. De laatste is dit jaar echter niet gespeeld, dit uit respect voor de slachtoffers van de tsunami ramp in Azië.

Op de hier besproken DVD staat de live registratie van dit concert in een zgn. director’s cut van regisseur Brian Large. Dit betekent dat de muziek weliswaar hetzelfde is als bij de televisie-uitzending, maar dat Brian Large in de regie van de beelden wat aanpassingen heeft gedaan. Er is nog een aspect anders dan bij de televisie-uitzending. Bij sommige nummers krijg je op televisie beelden van balletdansers te zien. Op de DVD heb je keuze, door middel van de angle toets, of je bij deze stukken het orkest of de balletbeelden wilt zien. Zie ook onder extra’s.

Voor dirigent Lorin Maazel was het de elfde keer dat hij het concert mocht dirigeren. Mocht dirigeren, want het zijn de orkestleden die ieder jaar bepalen welke internationaal bekende dirigent het orkest mag leiden. Dat Maazel voor dit jaar gevraagd is het concert te leiden, is ook een vorm van eerbetoon aan de maestro. Want in 1980 stond Maazel voor de eerste keer voor het orkest op de eerste januari, wat nu dus precies 15 jaar geleden is. Maar belangrijker nog, Maazel viert dit jaar zijn 75ste verjaardag. Maazel was in de jaren tachtig de dirigent van de Weense Staatsoper. Daarna werd hij chefdirigent voor een Amerikaans orkest. Maazel is internationaal een veel gevraagd dirigent en staat af en toe ook voor ons eigen Koninklijk Concertgebouw Orkest in Amsterdam.

Beeldkwaliteit

De opname is een registratie bedoeld voor televisie en is in 1.78:1 breedbeeldformaat vastgelegd. Het beeld is anamorf op de DVD gezet.
Het beeld op deze DVD is in NTSC (!!), het Amerikaanse beeldsysteem. Deze DVD is een internationale uitgave (alle regio’s) en helaas kiest Universal Music, waaronder de klassieke labels Deutsche Grammophon, Philips Classics en Decca vallen, er voor om als beeldsysteem alleen NTSC te gebruiken. Let er dus op dat je installatie NTSC beeld weer kan geven!
De beeldkwaliteit van deze televisieregistratie krijgt de kwalificatie goed. Het beeld geeft de kleurenpracht van de Weense ‘Musikvereinssaal’ met alle nuanceringen mooi weer. De kleuren zijn goed verzadigd en ogen erg natuurlijk. De scherpte en de detaillering van het beeld zijn goed, al had een PAL release hier duidelijk nog een schepje bovenop gedaan. Als gevolg van het lager aantal beeldlijnen zie je wel af en toe aliasing en is er sprake van enige onscherpte bij langzame camerabewegingen. Het beeld is verder vrij van ongerechtigheden.
Het concert is verdeeld in 23 chapterstops, dus elk muziekstuk een aparte chapter. Er is geen ondertiteling aanwezig.

Geluidskwaliteit

Waar het vooral om draait is natuurlijk de muziek. Hierbij heb je keuze uit drie mogelijkheden: DTS5.1 (bitrate 754 kb/s), Dolby Digital 5.1 (bitrate 448 Kb/s) en een ongecomprimeerde PCM stereo track (bitrate 1536 Kb/s). Standaard speelt de DVD de PCM stereo track af.
De PCM stereo track klinkt natuurlijk zeer goed en is vergelijkbaar met de kwaliteit van de ook uitgebrachte 2-CD uitgave. De opname heeft een prima stereobeeld met een prima detaillering van de instrumenten en de stemmen. De ruimtelijkheid en diepte in de opname is zeer mooi.
Zowel de DTS als de DD track geven de muziek in surround geluid weer. De nadruk van de muziek blijft gewoon op de frontkanalen. De achterspeakers geven de muziek een soort ruimtelijkheid, wat de illusie geeft van weergave van de ambiance van de zaal. Alhoewel de beide surroundtracks ook een LFE kanaal hebben, wordt deze niet gebruikt. Het laag, wat bij orkestwerk niet zo extreem diep doorgaat als bij films, is voldoende.
Tussen de DTS en de DD track is eigenlijk geen verschil in kwaliteit te horen. In een vergelijking tussen de beide surroundtracks en de PCM stereo track valt de iets grotere ruimtelijkheid van de surroundtracks op. Maar ook dat het geluid door verlies aan detail wat wolliger klinkt. De PCM stereo is meer gedetailleerd, klinkt directer en bevat meer diepte in het geluid. Welke track de voorkeur heeft, is aan persoonlijke smaak gebonden. Alle tracks bieden zeer goede kwaliteit.

Nog een kleine overweging over het geluid. Bij klassieke muziek komt aandacht voor een hoge geluidskwaliteit zeer kritisch kijken. We begrijpen dat een DTS track uit marketing technische overwegingen toegevoegd wordt. DTS wordt geassocieerd met betere geluidskwaliteit dan Dolby Digital. Maar dat is eigenlijk alleen waar als de DTS track full bitrate wordt gebruikt. Bij half bitrate, zoals op deze DVD ook het geval is, biedt DTS niet of nauwelijks meerwaarde. Een 24bit PCM track, waarvoor ruimte was geweest als geen DTS track was toegevoegd, zou nog mooier zijn geweest en had waarschijnlijk een bijna net zo gedetailleerde geluidskwaliteit gegeven als bij de ook verschenen SACD uitgave. Laat onverlet dat het concert op deze DVD uitgave heel erg mooi klinkt.

Extra's

De DVD heeft statische menuschermen zonder achtergrondmuziek. De extra’s op deze DVD zijn beelden die tijdens de televisieregistratie zijn gebruikt, als afwisseling op de beelden van het orkest. Alle extra’s zijn in 1.78:1 anamorf NTSC breedbeeld formaat. De drie filmpjes hebben net als het concert PCM stereo, DD5.1 en DTS5.1 geluid. De toespraak en het pauzeprogramma hebben beide alleen DD2.0 stereo geluid.

’Multi Angle’
Bij de start van het concert heb je keuze uit Musikverein concert only en Concert with inserted film sequences. Oftewel, er wordt gebruikt gemaakt van de multi angle optie. Bij twee muziekstukken zijn andere beelden (natuur en kristalkunst) als tweede beeldhoek toegevoegd. Je kunt de beeldhoek ook wisselen met de afstandsbediening of kiezen bij de tracklisting.

Fata Morgana – ballet (4 min)
Het gefilmde ballet op dit muziekstuk van Johann Strauss Jr.

Auf Wiener Art – Apfelstrudel (2½ min)
Traditionele bereiding van de Wiener Apfelstrudel als beeld bij dit muziekstuk van Joseph Hellmsberger

Ein Herz, Ein Sinn (4 min)
Het gefilmde ballet op dit muziekstuk van Johann Strauss Jr.

Speech Dr. C. Hellsberg (4 min)
De voorzitter van de Wiener Philharmoniker stond tijdens het concert stil bij de ramp in Azië in een korte toespraak. Hij spreekt het publiek eerst toe in het Duits en daarna in het Engels. Er is geen ondertiteling.

Sound of Images – Klang der Bilder (22½ min)
Tijdens de pauze werd op de televisie een muzikaal filmpje getoond. Dit filmpje kun je hier nog eens bekijken.

Bij de DVD zit nog een fraai 22 pagina’s tellend boekje met een schrijven van voorzitter Clemens Hellsberg over het concert (in Duits, Engels en Frans), een tracklisting en een overzicht van alle betrokkenen bij de registratie van het concert.

Neujahrskonzert – New Year’s Concert 2005 is de televisieregistratie van het traditionele nieuwjaarsconcert uit Wenen. Ieder jaar spelen de Wiener Philharmoniker vanuit de Musikvereinssaal in Wenen walsen en polka’s van Strauss. En ieder jaar nodigen zij een vooraanstaand dirigent uit het concert te leiden. Dirigent Lorin Maazel wordt dit jaar 75 en heeft al tien keer eerder dit concert mogen leiden. Uit eerbetoon aan de maestro is Maazel gevraagd voor de elfde keer voor het orkest te staan. Op deze DVD staat een iets andere beeldregistratie dan op 1 januari door de NOS is uitgezonden.
Het concert is door Deutsche Grammophon, onderdeel van de Universal Music Company, fraai op DVD gezet. De kwaliteit van het breedbeeld is goed, al is het jammer dat het beeld NTSC formaat is. Let er dus op dat je installatie NTSC beeld weer kan geven!
De geluidskwaliteit is met een ongecomprimeerde PCM track en zowel een DD5.1 als een DTS5.1 surround track prima in orde. De extra’s op deze DVD zijn beelden die tijdens de televisieregistratie zijn gebruikt, als afwisseling op de beelden van het orkest. Voor liefhebbers van dit genre muziek zonder meer een aanrader.

Deze uitgave is beschikbaar gesteld door Universal Music.

Lees meer

• Vorige: Phil Collins - Finally... The First Farewell Tour (DVD)
• Volgende: Twisted (DVD)