Jaws (30e verjaardageditie)

Aan de vooravond van het zomerseizoen wordt het kleine eilandplaatsje Amity opgeschrikt door een verschrikkelijke gebeurtenis. Op het strand worden de resten gevonden van een vermist meisje. Volgens sheriff Martin Brody (Roy Scheider) is de oorzaak een aanval van een haai. Hij wil direct de stranden laten sluiten inclusief een zwemverbod. Maar het is de dag voor 4 juli, een grote feestdag waarbij de toeristenstroom een belangrijke bron van inkomsten is voor Amity. Burgemeester Vaughn (Murray Hamilton) vindt dan ook dat Brody wat te overhaaste conclusies trekt. Als wederom een slachtoffer valt, de jongen Kintner, breekt er paniek uit. Op aangeven van de haaienspecialist Quint (Robert Shaw), die aanbiedt de haai voor 3000 dollar te vangen, vaart het halve dorp uit om de haai te vangen. En er wordt inderdaad een haai gevangen. Volgens de ondertussen gearriveerde expert Matt Hooper (Richard Dreyfuss) van het Oceanografisch Instituut, is de gevangen haai niet dé haai die de slachtoffers heeft veroorzaakt. Het eiland stroomt ondertussen vol met toeristen, die allemaal het strand opzoeken. Wederom valt de haai aan en ditmaal wordt hij ook door diverse mensen gezien. Quint vaart samen met sheriff Brody en Hooper uit om de strijd met de grote witte haai.

In 1975 ging Steven Spielberg’s film Jaws in première en was van meet af aan een regelrechte kaskraker. Publiek en filmcritici bejubelden deze spannende actiefilm, waarin op geraffineerde wijze de spanning werd opgebouwd. Ook vandaag de dag behoort deze klassieker nog steeds tot een van de meest bekeken films in de filmgeschiedenis. En dit ondanks dat de special effects toch naar huidige maatstaven wat gedateerd aan doen. Hieruit blijkt maar eens te meer dat het niet alleen de special effects zijn, die een film spannend of bijzonder maken.
De film bestaat feitelijk uit twee delen. Het eerste uur wordt de spanning rond de haai opgebouwd. De haai zelf komt nauwelijks in beeld. Maar hier werken suggestie en ondersteunende muziek perfect samen om een geweldige spanningsboog op te bouwen. De suggestieve opening van de film, waarbij componist John Williams direct het wonderschone muziekthema van de film gebruikt, zet meteen de toon voor het vervolg. John Williams kreeg trouwens in 1976 een Oscar voor de filmmuziek. Ook het geluid, toen nog gewoon mono, heeft een Oscar gekregen. Het tweede uur staat de jacht op de haai centraal, waarbij het drie ton grote witte monster diverse malen in beeld komt.
In de film wordt deels gebruik gemaakt van opgenomen beelden van echte haaien. Maar de ‘grote witte haai’ zelf is uiteraard nagemaakt. Uit de begeleidende documentaire wordt wel duidelijk dat dit de crew veel hoofdbrekens heeft gekost. De wijze waarop de haai in beeld is gebracht, is deels het gevolg van de problemen die men met de ‘mechanische’ haai had. Een en ander pakte wonderwel zeer goed uit.
De film is gebaseerd op een roman van de schrijver Peter Benchley, die ook het filmscript heeft geschreven. Benchley is zelf in de film ook kort te zien. Benchley schreef meer ‘watermonster’ verhalen, waarvan The Deep ook een bekende verfilming is.

In 2000 bracht Universal de zogenaamde 25ste verjaardageditie van Jaws. In Nederland werd de film uitgebracht zonder de speciale verjaardagsmelding. De enkel disc uitgave bevatte de film met goede kwaliteit beeld en geluid. Diverse extra’s, waaronder een bijna één uur durende making-of documentaire maakte de uitgave compleet.
Nu vijf jaar later is het tijd geworden voor de 30ste verjaardageditie. Dit keer een chique uitgevoerde 2-disc uitgave. Is deze nieuwe uitgave een aankoop waard?

Beeldkwaliteit

De eerdere uitgave van de film in 2000 kenmerkte zich door een goede beeldkwaliteit, zeker als je de 25-jarige leeftijd van de film in ogenschouw nam. Beeldformaat is uiteraard zoals oorspronkelijk bedoeld, dus 2.35:1 en natuurlijk is het beeld anamorf.
Doordat de uitgave in 2000 ook diverse extra’s had, was de gemiddelde bitrate voor het beeld ongeveer 5.1 Mbit/sec. Bij deze nieuwe uitgave staat de film zonder extra’s op de eerste disc. De beschikbare ruimte op de schijf is goed benut. De totale bitrate voor beeld en geluid is gemiddeld 8 Mbit/sec, waarbij de bitrate regelmatig op het maximale niveau zit. De bitrate voor het beeld is ongeveer 6.1 Mbit/sec, de overige bitrate komt ten goede aan de verschillende geluidssporen.
Hoe ziet het beeld er nu uit? Kort en goed gezegd, wederom erg goed! Een fraai gekleurd en goed scherp beeld met prima detaillering en contrast. Kleurverzadiging is uitstekend, waarbij de kleuren zeer natuurlijk aandoen. Het beeld heeft nauwelijks last van ongerechtigheden of filmgrain. Slechts in een enkele scène valt filmgrain iets duidelijker op. Ook is zichtbaar dat edge enhancement is toegepast, maar storend is dit niet.
Vergeleken met de eerdere uitgave oogt het beeld van de nieuwe editie iets schoner en rustiger met iets meer detail. Het filmbeeld heeft hierdoor nog weer iets aan kwaliteit gewonnen, al is het verschil erg klein. De iets hogere bitrate voor het beeld zal hiervoor de belangrijkste oorzaak zijn.
De film is netjes opgedeeld in 20 chapterstops. De optionele Nederlandse ondertiteling staat netjes geplaatst onder in het beeld.

Geluidskwaliteit

De oorspronkelijk mono soundtrack is opnieuw digitaal in 5.1 surround gemixt, waarbij diverse nieuwe geluidseffecten zijn toegevoegd. Dit was voor de uitgave van 2000 al gedaan.
De Dolby Digital 5.1 soundtrack is gelijk gebleven en heeft een bitrate van 384 kb/s. Nieuw is de toevoeging van de DTS 5.1 geluidstrack, die een bitrate heeft van 754 kb/s.
De nadruk van de soundtrack ligt op de frontkanalen. De soundtrack is veelal dialoog op uitstekende wijze ondersteund met de prachtige muziek van John Williams. De muziek komt met een prima stereobeeld uit de frontspeakers. De surrounds worden subtiel gebruikt voor de ruimtelijkheid van de muziek. Enkele momenten in de film worden ze voor extra effect ook actief in split-surround gebruikt. De meeste filmgeluiden concentreren zich rond de centerspeaker, waardoor het oorspronkelijke mono karakter van het geluid licht benadrukt wordt.
Het aanwezige laag is voldoende, waarbij ook het LFE kanaal wordt gebruikt. Dit met name in het tweede deel van de film. De dialogen zijn uitstekend te volgen en komen netjes uit de centerspeaker.
Vergelijking tussen de Dolby Digital en de DTS track slaan in het voordeel van de DTS track uit. Impact en definitie van deze track zijn in dit geval duidelijk beter.
Bij de uitgave van 2000 was er kritiek dat de originele mono soundtrack niet in gerestaureerde versie was toegevoegd. Helaas voor ons is dat ook bij de nieuwe uitgave het geval. De Amerikaanse regio 1 versie heeft wel de originele mono geluidstrack erbij gekregen.

Extra's

De (nieuwe) breedbeeld menuschermen zijn in het Nederlands beschikbaar. De menu’s zijn fraaie filmanimaties met de openingsmuziek van John Williams als achtergrondgeluid.
Op de eerste DVD staat alleen de film. De extra’s van deze nieuwe 2-disc uitgave zijn terug te vinden op de tweede DVD. Voor zover niet anders vermeld hebben alle extra’s een standaard 1.33:1 beeldformaat, DD2.0 geluid en zijn voorzien van Nederlandse ondertiteling.

Een kijkje bij Jaws (109 min)
Begint met een korte inleiding door Steven Spielberg, daarna kun je de originele ‘making of’ documentaire uit 1995 bekijken. In de uitgave van 2000 was deze documentaire geknipt tot 50 minuten. Nu dus de complete documentaire, die tien jaar geleden al op de laserdisc uitgave was te vinden. Een uitstekende documentaire, onder regie van Laurent Bouzereau, waarin alle aspecten van de realisatie van de film aan de orde komen. Met veel uitgebreide interviews en kijkjes op de set. De documentaire is in verschillende hoofdtstukken opgedeeld, waarbij je naar keuze elk hoofdstuk apart kunt kiezen of de documentaire aan één stuk kunt bekijken.
Vreemd genoeg lijkt de documentaire iets korter te zijn dan op de Amerikaanse regio 1 uitgave, waar men spreekt van een twee uur durende documentaire.

Galerie
Een grote verzameling van fotomateriaal, productietekeningen en storyboards. Alles netjes gerangschikt achter negen vervolgkeuzen. Het materiaal wordt automatisch getoond, waarbij het beeld ongeveer iedere tien seconden wisselt. Alles bij elkaar ben je zo bijna anderhalf uur plaatjes aan het kijken. Beeldformaat is onjuist niet als breedbeeld geflagd. Het beeld is dat wel degelijk.

Haaienweetjes
Met enkele vervolgkeuzen. Biologie voor wie meer wil weten over haaien en of deze vissen nu echt mensen aanvallen. Beeldformaat is 1.78:1 anamorf.

Deleted Scenes (12 min)
Een dertiental verwijderde of alternatieve scènes. Deze scènes stonden deels ook al op de eerdere uitgave. Je kunt alle scènes ook aaneengesloten bekijken. Beeldformaat is 2.35:1 niet anamorf.

Bloopers (1½ min)
Foutjes tijdens de opnames. Twee scènes die ook op de eerdere uitgave stonden. Beeldformaat is 2.35:1 niet anamorf.

Op de set -1974 (9 min)
Een korte Britse documentaire uit 1974 gemaakt tijdens de productie van Jaws.

Storyboard Vergelijking (16 min)
Keuze uit vier scènes, waarbij je links in beeld het storyboard ziet en rechts de scène zoals in de film. Evenals bij de Galerie is het beeld niet breedbeeld geflaged, terwijl je dit juist wel in breedbeeld moet bekijken.

Enkele extra’s van de vorige editie uit 2000 zijn nu niet opgenomen, waaronder de trailers, het ‘trivia game’, de productionnotes en enkele screensavers.

Deze nieuwe 2-disc editie is verpakt in een uitvouwbare digipack verpakking. Verpakt in een zeer fraaie kartonnen slipcase die deels glanzend is (het onderwater gedeelte) en voorzien is van een reliëfopdruk. Heel fraai!

De spannende ‘haaienfilm’ Jaws van regisseur Steven Spielberg behoeft nauwelijks nog introductie. De film was vanaf de première in 1975 direct een kaskraker, waarbij publiek en filmcritici zeer enthousiast waren. Vandaag de dag behoort deze klassieker nog steeds tot een van de meest bekeken films in de filmgeschiedenis.
Vanwege de 30ste verjaardag heeft Universal de film opnieuw uitgebracht in een fraai uitgevoerde 2-disc editie. Ten opzichte van de eerdere release in 2000 is de kwaliteit van het beeld fractioneel beter geworden. Voor een film van 30 jaar oud ziet het beeld er gewoon zeer goed uit. De Dolby Digital 5.1 track is ongewijzigd gebleven. Nu is ook een DTS 5.1 track toegevoegd, die nog iets beter klinkt. Helaas ontbreekt ook nu de originele (gerestaureerde) mono soundtrack.
Bij de extra’s valt natuurlijk direct de bijna twee uur durende ‘making-of’ documentaire op. Was die op de eerdere release teruggebracht tot 50 minuten, nu kun je (nagenoeg) de hele documentaire uit 1995 bekijken. Andere extra’s zagen we al eerder op de release uit 2000.
Onze conclusie: het meesterwerk van Spielberg krijgt eindelijk de fraaie release die het verdient en deze nieuwe editie is dan ook zeker een aankoop waard.

Deze uitgave is beschikbaar gesteld door Universal Pictures Benelux.

Lees meer

• Vorige: Van Geluk Gesproken (DVD)
• Volgende: 7 Seconds (DVD)