Amadeus Director’s Cut

Het verhaal van Wolfgang Amadeus Mozart (Tom Hulce) wordt verteld door zijn rivaal, de hofcomponist in Wenen maestro Antonio Salieri (F. Murray Abraham). Salieri is ervan overtuigd dat hij Mozart heeft vermoord. Salieri, inmiddels in een gekkenhuis beland, ‘biecht\' zijn verhaal over Mozart op aan een geestelijke. Wanneer Mozart in 1781 naar Wenen komt, komt Salieri in aanraking met Mozart en zijn muziek. Salieri vraagt zich af waarom God een onverantwoordelijk, brutaal en speels persoon als Mozart zo’n groot en goddelijk muzikaal talent heeft gegeven. Al zijn hele leven streeft de kuise Salieri zelf deze muzikale perfectie na. Uit jaloersheid en zich te wreken tegenover God, gebruikt Salieri zijn invloed op het hof om Mozart op alle mogelijke en slinkse manieren tegen te werken. Maar het drijft hem tot waanzin, want tegelijkertijd beseft Salieri dat Mozart een muzikaal genie is en bewondert hij elk muziekstuk van Mozart. Het losbandige leven brengt Mozart steeds dieper in de problemen. Wanneer Mozart’s vader overlijdt, ziet Salieri in Mozart’s nieuwste opera Don Giovanni als enige de nog steeds aanwezige kwellende invloed van Mozart’s vader. Salieri ziet zijn kans om Mozart met een duivels plan te vernietigen en wraak te nemen op God.

Wolgang Amadeus Mozart (1756-1791) wordt door menigeen beschouwd als de geniaalste componist die ooit geleefd heeft. In zijn korte leven heeft hij een enorme schat aan muziekstukken achtergelaten, tientallen symfonieën, grote en kleine concertstukken en een groot aantal prachtige opera’s. Elk stuk van een unieke muzikale eenvoud en verfrissendheid.
Regisseur Milos Forman heeft de genialiteit van Mozart op een al haast even geniale wijze verfilmd. Gebaseerd op het toneelstuk Amadeus van Peter Shaffer, heeft Forman op knappe en boeiende wijze het verhaal van Mozart in beeld gebracht. Door middel van flashbacks wordt het verhaal verteld door Antonio Salieri (1750-1825), die in de film als Mozart’s grote rivaal wordt neergezet. Shaffer schreef zelf ook het filmscript. Even geniaal is de wijze waarop de prachtige muziek van Mozart is geïntegreerd in het verhaal. Uit het enorme oeuvre van Mozart is een sterke selectie gemaakt, die de film uitermate goed ondersteunt. De muziek is niet bewerkt voor de film, het zijn gewoon de originele klassieke uitvoeringen. Een fantastische manier om klassieke muziek voor een breed publiek toegankelijk te maken. Dirigent Sir Neville Marriner zorgde voor de prachtige uitvoering hiervan, tezamen met zijn vermaarde ‘Academy of St. Martin in the Fields’ orkest. Voor de muziek in de film is vooral gebruik gemaakt van de opera’s van Mozart, die hier ook visueel mooi in beeld zijn gebracht. Deze operafragmenten zijn opgenomen in het Nationaal Theater in Praag, een prachtig authentiek gebouw, waar Mozart zelf op 20 oktober 1787 de première van zijn Don Giovanni dirigeerde. De eerste uitvoering van deze opera was trouwens pas een half jaar later in Wenen, op 7 mei 1788. Niet alleen de muziek van de film is prachtig. Het acteerwerk is ook van bijzonder grote klasse. Met name de acteerprestatie van F. Murray Abraham is werkelijk fenomenaal, vooral zijn vertolking van de vertellende Salieri in het gekkenhuis. Prachtig en geheel terecht goed voor een Oscar. Amadeus kreeg in 1985 maar liefst acht Oscars toebedeeld, waaronder die voor de beste film, beste regie, beste acteur en beste scenario. De film is wereldwijd overladen met vele andere prijzen. Regisseur Milos Forman vertelde over Amadeus dat dit iets is dat meer één keer in je leven voorkomt. Een perfecte combinatie van setting, acteurs, script en muziek waardoor er iets magisch ontstaat. En daarmee slaat hij de spijker op zijn kop.

In 2002, achttien jaar na de bioscooprelease van Amadeus, is de film door schrijver Peter Shaffer, regisseur Milos Forman en producer Saul Zaentz opnieuw ge-edit. Deze 20 minuten langere “Director’s Cut” werd door Warner in 2002 op DVD uitgebracht. Door deze toevoegingen wint de film ten opzichte van de oorspronkelijk bioscooprelease (1984) aan diepte. Ook enkele scèneovergangen zijn hierdoor vloeiender geworden. De toevoegingen zitten vooral in de eerste helft van de film en concentreren zich op de uitdieping van de rol van Salieri en de problemen van Mozart. Er is één scène, waarin Salieri de relatie van Mozart met zijn heimelijke geliefde Katerina (Christine Ebersol) ontdekt, die wat mij betreft overbodig verlengd is en eigenlijk de kracht van de scène iets onderuit haalt. Maar dat is persoonlijk. De wijzigingen in de film zijn zodanig ingrijpend dat een combinatie van de oorspronkelijke theatrical release met een “Director’s Cut” met behulp van seamless branching onmogelijk is geworden. De “Director’s Cut” is voor mij de betere van de Amadeus versies en het is deze DC versie die Warner nu in High Definition op Blu-ray Disc heeft uitgebracht.
Onze recensie met screenshots van de DVD uitgave kun je hier nog eens nalezen.

Beeldkwaliteit

De Blu-ray Disc uitgave heeft het originele 2.40:1 beeldformaat. Het High Definition beeld heeft een 1080/24p resolutie. Dit betekent dat het beeld progressief is opgebouwd uit 1920 * 1080 beeldpunten en dat de beeldsnelheid 24 beelden per seconde is (de originele filmsnelheid). Dit laatste houdt in dat er geen PAL versnelling is toegepast. Deze Blu-ray Disc uitgave is een 50 GB double layer disc. Voor de encoding van het beeld is gebruik gemaakt van de SMPTE VC-1 (Advanced Profile 3) coderingsmethode.

Voor de DVD release in 2002 is het beeld digitaal gerestaureerd en geremasterd met een prachtige beeldkwaliteit als resultaat. Hoe ziet dat er nu in High Defintion uit?
In het algemeen ziet het beeld er heel mooi filmisch uit. Amadeus heeft een warm ogend kleurenpalet. Dit komt met name omdat regisseur Milos Forman de film zoveel mogelijk met natuurlijk (kaars)licht heeft opgenomen. Dit komt de 18e eeuwse sfeer van de film ten goede en laat het 18e eeuws aandoende Praag er ook schilderachtig mooi uitzien. Dit betekent dat Foreman waarschijnlijk een gevoelige film heeft gebruikt, wat zich in het algemeen uit in een ruime hoeveelheid filmgrain in het beeld. Maar daar heeft Amadeus geen last van. Waarschijnlijk heeft men het beeld behandeld, want het ziet er allemaal erg clean uit. Nauwelijks enig ruis te zien en ook de hele subtiele details ontbreken. Het beeld heeft hierdoor een wat soft aanzien. Toch ziet het er wel scherper en gedetailleerder uit dan op de DVD uitgave, al is het verschil niet altijd erg groot. Verdere beeldaspecten zijn prima. De kleuren ogen mooi verzadigd, contrast en helderheid zijn prima. Edge enhancement is niet aan de orde en verder is het beeld totaal vrij van fouten. Geen vlekjes door beschadigingen of krasjes, niets van dat alles. De film is netjes verdeeld in 46 chapters (hoofdstukken). De optionele ondertiteling (wit) is duidelijk, goede vertaling, mooie kleine letter en staat geheel onder in het beeld geplaatst.

Onderstaande HD screenshots zijn verkleind naar 1280*720 formaat en gecomprimeerd opgeslagen. Ze zijn daarom niet representatief voor de hoge beeldkwaliteit van Blu-ray Disc, maar geven wel een goede indruk.

Geluidskwaliteit

Bij de originele Engelstalige soundtrack heb je keuze uit een Dolby Digital 5.1 surroundtrack (bitrate 640 kb/s) en een lossless gecomprimeerde Dolby TrueHD 5.1 surroundtrack (48 kHz, 16 bit).
De muziek, voor deze film zo belangrijk, komt fantastisch mooi uit de speakers. De muziek klinkt mooi helder en is volledig vrij van ruis. De detaillering is uitstekend, je hoort iedere aanslag van de verschillende instrumenten. De digitale remastering vertaalt zich wel in een beetje scherpte in het hoog. De nadruk van de soundtrack ligt op de frontkanalen. De muziek heeft een prachtige brede stereospreiding. Door een prima gebruik van de surroundkanalen klinkt dit alles ook mooi ruimtelijk. Het LFE kanaal wordt spaarzaam maar goed ingezet, waardoor de muziek een natuurlijke diepte krijgt. Let hier maar eens op het operafragment van Don Giovanni. De overige filmgeluiden komen alleen uit de frontspeakers en concentreren zich voornamelijk op de centerspeaker. De dialogen zijn uitstekend te volgen en komen netjes uit de centerspeaker. Het moge geen verrassing zijn dat de Dolby TrueHD track hier de mooiste is met betere definitie, dynamiek en ruimtelijk gevoel.

Extra's

De Blu-ray Disc start automatisch direct met de film. Voor de instellingen, de scènekeuze en de extra’s maakt de Blu-ray Disc gebruik van een pop-up menu. Dit menu wordt weergegeven zonder dat het afspelen van de film wordt onderbroken. Het menu ligt als een ‘overlay’ boven op het filmbeeld. Daarnaast is ook een meer conventioneel keuzemenu aanwezig. De Blu-ray Disc heeft dezelfde extra’s als de eerdere 2-DVD uitgave. Extra’s zijn in 480i NTSC beeldkwaliteit.

Audiocommentaar
Het audiocommentaar is in 2002 voor de DC uitgave op DVD opgenomen. Regisseur Milos Forman en schrijver Peter Shaffer geven samen een toelichting tijdens de film. Onder andere wordt ook een uitleg gegeven bij de toegevoegde scènes. Het commentaar is helaas niet Nederlands ondertiteld.

Making of Amadeus (60 min)
Een in 2002 samengestelde documentaire waarin regisseur Forman, schrijver Shaffer en producer Zaentz terugkijken op de realisatie van deze productie. Ook zijn uitgebreide interviewfragmenten met onder andere de hoofdrolspelers F. Murray Abraham, Tom Hulce en Elizabeth Berridge te zien. Tip, bekijk ook de aftiteling want hierin geven Sir Neville Marriner en Peter Shaffer nog enkele nagedachten.

Theatrical Trailer (2 min)
De bioscooptrailer van Amadeus.

Amadeus vertelt het verhaal van Mozart, gezien door de ogen van zijn ‘concurrent’ Salieri. Deze rollen zijn indrukwekkend vertolkt door Tom Hulce en F. Murray Abraham. Historisch klopt het niet allemaal, maar het is schitterend in beeld gebracht. Door het intensieve gebruik van de originele muziek van Mozart is de film ook een mooie gelegenheid om in aanraking te komen met klassieke muziek en opera. De “Director’s Cut” versie, die door regisseur Milos Forman met 20 minuten is verlengd, is door Warner uitgebracht op Blu-ray Disc. Het High Definition beeld ziet er heel mooi uit, maar is niet echt gestoken scherp. De vele muziek in de film profiteert enorm van de lossless gecomprimeerde Dolby TrueHD 5.1 surroundtrack. Een uitstekende één uur durende making of documentaire en een audiocommentaar vormen de extra’s. Een bijzondere film en een absolute aanrader.

Deze uitgave is beschikbaar gesteld door Warner Home Video.

Lees meer

• Vorige: Alles is Liefde (Blu-ray)
• Volgende: Marco Borsato – Wit Licht Live (SE) (DVD)