Frankenstein (1931)

De geobsedeerde Dr. Henry Frankenstein (Colin Clive) is zijn tijd ver vooruit. Hij wil buiten God om een mens scheppen naar zijn eigen evenbeeld. Samen met zijn hulpje Fritz (Dwight Frye) rooft hij graven leeg en creëert hij een nieuw lichaam dat is opgebouwd uit "onderdelen" van de gestolen lijken. Hij heeft het waanzinnige idee om de aaneengenaaide mens uit de dood te laten herrijzen m.b.v een door hem zelf uitgevonden futuristische machine. Het lukt hem waarachtig om de levenloze, die is uitgerust met de hersenen van een crimineel, weder op te laten staan. Maar dan blijkt dat het afschuwelijke maaksel (Boris Karloff) een eigen leven leidt zonder dat Frankenstein enige invloed op het door hem geschapen monster heeft...

Er zullen weinigen zijn die het verhaal van Frankenstein niet kennen. Voor het origineel van Frankenstein moeten we terug de archieven in en komen uit in juni 1816. Op die dag werd het idee geboren om een boek te schijven waarin een lijk met levenswarmte zou kunnen worden begiftigd opdat het tot leven gewekt zou worden. In 1818 publiceerde Mary Shelley de roman. In 1931 volgde de eerste van de vele herdrukken die zouden volgen. Frankenstein werd de meest herdrukte roman uit de literatuur. De roman werd vele malen herbewerkt voor toneelproducties totdat in 1927 theaterproducent Hamilton Deane een herbewerking van Frankenstein van Peggy Webling uitkoos om op te voeren in het Engelse Preston. Na vele herzieningen kwam het stuk uiteindelijk onder ogen van dramaturg John L. Balderston die het verhaal grotendeels intact liet maar wel dingen toevoegde om het toneelstuk voor Broadway geschikt te maken. In 1931 kocht Universal de filmrechten voor US$ 20.000 en de verfilming kon gaan beginnen. Eind 1931 was Frankenstein een feit en werd een kaskraker. Nog steeds geldt deze versie van Frankenstein, ondanks een paar plotgaten, als één van de beste horror films ooit gemaakt. Vele adaptaties en vervolgen werden gemaakt, maar konden op The Bride of Frankenstein na, dat ook werd geregisseerd door James Whale en met Boris Karloff als het monster, nimmer tippen aan het origineel.
De opmerkelijke introductie voorafgaande aan de film van acteur Edward Van Sloan, die zelf de rol van Dr. Waldman speelt, is uiterst ongewoon. In deze introductie die later aan de film werd toegevoegd waarschuwt Van Sloan het publiek voor "iets verschrikkelijks" wat hen te wachten staat en dat ze nog kunnen besluiten om de zaal te verlaten. Het horror gehalte was voor die tijd spectaculair en niet te vergelijken hoe we nu tegen horror aankijken.
Frankenstein dankt zijn succes aan het optreden van Boris Karloff en regisseur James Whale. Karloff, voorzien van een luguber gelaat dat werd aangebracht door make-up artiest Jack Pearce, brak met de rol van het monster van Frankenstein door als filmacteur (het was zijn 81e film!) en zou in zijn verdere loopbaan altijd geassocieerd blijven worden met het tot leven gebrachte gewrocht. Hoewel Karloff in Frankenstein niet zijn beste rol speelt, weet hij desondanks toch te imponeren. In de film spreekt hij geen woord maar door zijn mimiek en non-verbale uitdrukkingen weet hij het monster perfect neer te zetten. Het duurt ruim een half uur voordat Karloff door James Whale in beeld wordt gebracht. Hierdoor heeft de regisseur ruimschoots de tijd gehad om met prachtig in beeld gebrachte composities en cameratechnieken de spanning op te bouwen en de overige personages te introduceren. Colin Clive die de rol van Henry Frankenstein voor zijn rekening neemt speelt op een overdreven maar heerlijke wijze de geobsedeerde wetenschapper die na het geslaagde experiment een aantal malen It's alive roept en vervolgens zegt Now I know what it's like to be God. Dat gedeelte van de godlasterende dialoog werd in opdracht van de Amerikaanse filmcensuur in latere re-releases vervangen door onweergeluid. Tegelijkertijd werd in opdracht van de censuur de scène waarin het monster een kind in het water gooit verwijderd. Op de versie zoals op deze DVD is aangebracht zijn alle authentieke opnames wel aanwezig. Frankenstein is met recht een horrorklassieker uit de filmhistorie en heeft menig maal als voorbeeld gediend voor latere films.

Universal heeft acht spraakmakende horrorklassiekers, als we het zo zouden mogen noemen, op DVD gezet. Naast het feit dat deze klassiekers apart verkrijgbaar zijn (Keep Case verpakking) heeft Universal besloten deze te bundelen in een box: The Classic Monster Collection. De box bestaat uit twee delen van elk vier disks. Frankenstein is in de hoedanigheid van de releasedatum de tweede film uit de box. De andere "classics" zijn:

Dracula (1931)
The Mummy (1932)
The Invisible Man (1933)
The Bride of Frankenstein (1935)
The Wolf Man (1941)
Phantom of the Opera (1943)
Creature from the Black Lagoon (1954)

Beeldkwaliteit

Het beeld is vastgelegd in de beeldverhouding 1.33:1 (4:3). De beeldscherpte is ruim voldoende en soms bevat het beeld zelfs nog een meer dan behoorlijk detail. Erg belangrijk in zwart/wit films m.b.t. het visuele aspect is het contrast- en het zwartniveau. Voor beide aspecten geldt dat dit redelijk tot goed is. Er ontwaren zich helaas, zelfs na het digitaal opschonen van de print, ontelbare beschadigingen en andere ongerechtigheden zoals bijvoorbeeld de reelchange markeringen rechtsboven in het beeld. Natuurlijk gaat enig vergelijk met recent gemaakte films niet op maar de film is in deze hoedanigheid prima te volgen en nemen we de "oneffenheden" maar op de koop toe. De optionele Nederlandse ondertiteling is goed onder in het beeld geplaatst en heeft een goed leesbaar lettertype. De film is onderverdeeld in 16 afzonderlijk te selecteren hoofdstukken dat voor een film van nog geen 70 minuten meer dan uitstekend is.

Geluidskwaliteit

Het geluid bij deze DVD is vastgelegd middels een Dolby Digital 2.0 tracks waarvan de bitrate 192 kb/s bedraagt. Het geluid dat in mono wordt weergegeven klinkt gedateerd wat op zich niet verwonderlijk is. De beoordeling van het geluid moet, zoals dat ook voor het beeld geldt, afgewogen worden tegen de leeftijd van het bronmateriaal en de tijdsperiode waarin de films werden gemaakt. Natuurlijk kan en mag je het geluid niet vergelijken met huidige standaards van filmgeluid. Tijdens de dialogen is soms een lichte ruis hoorbaar die niet hinderlijk is. In het algemeen kan gesteld worden dat het geluid scherp klinkt en waarbij het laag ontbreekt. De dialoog is gemiddeld genomen redelijk tot goed verstaanbaar. Natuurlijk is het mono formaat niet bij uitstek geschikt om je HT mee te demonstreren maar desondanks is alles bij elkaar genomen het geluid een magere voldoende waard.

Extra's

Het klapstuk van deze DVD vormen de extra's. Dit geldt eigenlijk voor alle films uit The Classic Monster Collection. Alle DVDs zijn voorzien van een meer dan interessant audio commentaar die absoluut de moeite waard van het beluisteren zijn. Het commentaar bij Frankenstein wordt verzorgd door filmhistoricus Rudy Behlmer. Dat deze man verstand heeft van oude films blijkt uit de manier waarop hij feitelijkheden op haast academische wijze oplepelt. Ik zou bijna zeggen dat een wandelende film- en theater encyclopedie zich achter de microfoon genesteld heeft. Hij vertelt en citeert er hevig op los wat het beluisteren een aangenaam verpozen geeft.
In de ruim 45 minuten durende special "De Dossiers over Frankenstein" zien we meerdere filmhistorici en over de geschiedenis van de film, het ontstaan en de productie ervan vertellen. De beelden worden afgewisseld met fotomateriaal, scènes uit de film en andere aanverwante Universal films uit die periode. Aan de hand van productiefoto's en reclamemateriaal wordt het verhaal in "De Archieven van Frankenstein" nog eens dunnetjes over gedaan. Als laatste is er naast de trailer het komische filmpje Boo! dat een parodie is op Universal's beste horrorklassiekers Dracula en Frankenstein. Alle extra's zijn voorzien van Nederlandse ondertiteling.

Frankenstein is dé klassieker als het om horrorfilms gaat. Natuurlijk mocht dit prachtexemplaar niet ontbreken in de Classic Monster Collection van Universal. Op meesterlijke wijze gefilmd door regisseur James Whale zien we Henry Frankenstein een lichaam bouwen dat hij tot leven brengt. Als Frankenstein in de gaten krijgt dat hij een monster, een uitstekende rol van Boris Karloff, heeft gemaakt wil hij zijn creatie vernietigen waarbij hij zelf bijna het leven laat. Gezien de leeftijd van het bronmateriaal hebben we geen reden tot klagen met betrekking tot de kwaliteit waarmee beeld en geluid op deze DVD zijn vastgelegd. En dat doen we dan dus ook niet. Het bonusmateriaal is uiterst informatief en scoort op inhoud. Deze originele uitvoering van Frankenstein hoort eigenlijk in ieders collectie thuis. Wil je niet de complete box aanschaffen dan bestaat altijd nog de mogelijkheid om deze klassieker los aan te schaffen.

Deze uitgave is beschikbaar gesteld door Universal Pictures Benelux.

Lees meer

• Vorige: Men in Black II (DVD)
• Volgende: Killing Me Softly (DVD)