11/9 (9/11)

Wat er op 11 september 2001 gebeurde weet iedereen. Een van de grootste terroristische aanslagen ooit veranderde het gevoel van veiligheid van de Amerikanen en de westerse wereld. Vier gekaapte vliegtuigen stegen vroeg in de ochtend op vanaf de Amerikaanse oostkust met als bestemming steden aan de westkust. De vliegtuigen zouden echter nooit op hun bestemmingen aankomen. Twee vliegtuigen werden door kapers in de torens van het World Trade Center gevlogen en de derde crashte in het Pentagon. Door heldhaftig optreden van de passagiers werd een aanslag met het vierde gekaapte vliegtuig voorkomen, dat vliegtuig stortte neer in een weiland in Pensylvania.

Deze documentaire met de naam '11/9' (originele titel '9/11') speelt zich alleen af in New York, aan de andere kapingen wordt totaal geen aandacht geschonken, en dat heeft een reden. Dit is namelijk geen documentaire die speciaal gemaakt is naar aanleiding van de aanslagen, de documentaire was al maanden in de maak toen 11 september kwam. De documentaire is gemaakt door de Franse broers Jules en Gedeon Naudet en het was hun bedoeling om een brandweerman in opleiding gedurende een aantal maanden te volgen. Deze nieuwelingen, 'probies' genaamd, lopen negen maanden mee bij een divisie van de brandweer, waarna ze bij de 'echte' mannen horen. De probie in deze documentaire heet Tony en de documentairemakers hebben een probleem: Al maanden volgen ze Tony, maar tijdens zijn dienst is er nog altijd geen spectaculaire brand geweest.
En dan wordt het 11 september. Rond 8:30 in de ochtend komt er melding van een gaslek bij een straat niet ver van het WTC. Omdat er voor de rest niets te doen is besluit een van de broers om met de brandweer mee te gaan om wat beeldmateriaal te schieten. Aangekomen bij de plaatst van het gaslek worden metingen gedaan met apparatuur die de aanwezigheid van gas opspoort. Tijdens deze routineklus loopt de camera de hele tijd mee... Het is inmiddels 8:46 in de ochtend als duidelijk een vliegtuig hoorbaar is. De cameraman draait instinctief zijn camera naar het geluid toe en filmt zo als enige de inslag van het eerste vliegtuig. In de dagen na 11 september zijn deze beelden de hele wereld over gegaan.
Maar dan begint het pas, omdat ze vlak bij zijn komt hun brandweerauto als eerste aan bij het WTC en ook de cameraman gaat met lopende camera mee naar binnen om vervolgens historische beelden te maken van hetgeen zich afspeelde in het World Trade Center tijdens de inslag van het tweede vliegtuig en ten slotte het instorten van de gebouwen.

Kijken we puur naar de kwaliteit van de documentaire als journalistisch document dan valt er veel aan te merken op de kwaliteiten van de twee Fransen en met name hun vaardigheid met de camera. Door hetgeen er gebeurt vergeet je dit echter absoluut en omdat de camera's vrijwel continu blijven draaien is dit zonder twijfel een van de meest aangrijpende documentaires ooit. Met name de beelden vanuit WTC 1, in de wetenschap dat die toren zal instorten, zijn hartverscheurend. Je ziet honderden brandweermannen omhoog gaan, vele van hen zijn niet levend teruggekomen. Ook het geluid van mensen die springen en op de grond te pletter slaan doet je hart overslaan. Deze documentaire is dan ook zeer aangrijpend en de leeftijdsaanduiding '16 jaar' is dan ook totaal niet overdreven, al zijn er geen beelden verminkte en dode mensen.

De documentaire is op 11 september 2002 bij meerdere televisiestations uitgezonden, onder andere ook bij RTL 4. De versie op de DVD is echter iets anders, hier en daar is beeldmateriaal toegevoegd terwijl andere zaken niet terugkomen bij de DVD versie. De documentaire duurt ruim twee uur, waarvan ruim anderhalf uur zich afspeelt na het moment dat het eerste vliegtuig het World Trade Center raakt.

Beeldkwaliteit

Eigenlijk is het niet gepast om bij een dergelijke DVD in te gaan op de beeldkwaliteit. Aan de andere kant is dat wat wij doen en dus zal ik ook bij deze DVD aandacht aan dit onderdeel besteden. De documentaire is gefilmd met twee DV camera's in anmorfe stand. Dit was ook duidelijk te zien bij de beelden die op TV werden uitgezonden: Veel stations zonden het beeld onbewerkt uit zodat het beeldvullend was op een 4:3 TV, dit terwijl het eigenlijke formaat 1.78:1 is. Op TV was duidelijk te zien dat de brandweermannen waarmee het shot begon te 'lang' waren. Waarom kom ik hierop? Omdat de DVD niet anamorf uitgevoerd is. Het beeld staat letterboxed in 1.78:1 formaat op de DVD, terwijl het duidelijk is dat de camera's van de gebroeders Naudet wel degelijk in anamorfe stand ingesteld stonden. Het is dus een enigszins vreemde keuze van Paramount om de DVD niet anamorf uit te brengen.
Voor de rest valt er weinig te zeggen over de kwaliteit van het beeld. Vrijwel alles is uit de hand geschoten en is van 'goede' handycam kwaliteit. Wel is het beeld duidelijk met NTSC camera's gefilmd, door het overzetten naar PAL loopt het beeld niet helemaal vloeiend.

Geluidskwaliteit

Het geluid staat in Dolby Digital 2.0 formaat op DVD en is opgenomen met de ingebouwde microfoons van de camera's. Over het algemeen is goed te verstaan wat gezegd wordt, maar het is uiteraard geen studiokwaliteit.

Extra's

De documentaire wisselt beelden van 11 september af met interviewfragmenten, waarbij de betrokken brandweermannen aan het woord komen. Bij de extra's vinden we nog meer interviewfragmenten, fragmenten die grotendeels niet in de documentaire zelf te vinden zijn.

11/9 (9/11) is een van de meest indrukwekkende documentaires ooit gemaakt. Om een beeld te krijgen van hetgeen er in de torens gebeurde en de beslissingen die de brandweer maakte na de aanslagen moet je deze documentaire gezien hebben. Kijken we naar de DVD als technisch product dan moeten we vaststellen dat deze niet anamorf uitgevoerd is, ondanks het feit dat er wel anamorf gefilmd is. Het woord 'aanrader' is wellicht wat ongepast, maar toch is deze DVD er eentje die je niet mag overslaan.

Deze uitgave is beschikbaar gesteld door Paramount Home Entertainment.

Lees meer

• Vorige: FernGully – The Last Rainforest (DVD)
• Volgende: Minoes (DVD)